PROTİSTA
Genel Özellikleri
- Eukaryotik canlılardır
- Tek hücreli ve koloni şeklinde yaşarlar
- Serbest ve parazit yaşayanlar bulunur
- Ototrof ve heterotrof olarak beslenenler bulunur
- Eşeyli ve eşeysiz üreme görülür
- Eşeyli üreme konjugasyonla
- Eşeysiz üreme bölünme ve tomurcuklanma ile gerçekleşir
- Beslenme ve hareket organellerine göre sınıflandırılır
Kamçılılar
- Tatlı sularda yaşarlar.
- Kontraktil kofulları vardır
- Beslenme ve hareketlerini kamçılarıyla yaparlar.
- Kloroplast taşırlar.(Hem ototrof hem hetotrof beslenirler.)
- Işığı algılayan göz lekesi sayesinde ışıklı ortamlara doğru hareket ederler.
- Üremeleri amitozla gerçekleşir.
- Besinlerini hücre ağzıyla alırlar
Kök ayaklılar
- Belirgin şekilleri yoktur.
- Serbest ve parazit olanları vardır.
- Beslenme ve hareketlerini pseudopod (yalancı ayak) denen sitoplazmik uzantılarla yaparlar.
- Tatlı suda yaşayanlarda kontraktil koful bulunur. Kontraktil koful hücreye giren fazla suyu ve çözünmüş metabolik artıkları hücrenin dışına atar.
- Bölünerek (Amitozla) çoğalırlar.
- Beslenme bütün hücre yüzeyi ile gerçekleştirilir.
- Madde alınımı ve dışa verilmesi difüzyon,osmoz ve Endositozla- Ekzositozla gerçekleştirilir.
Silliler
- Tatlı sularda yaşarlar
- Kontraktil kofulları vardır.
- Beslenmelerini ve hareketlerini sillerle yaparlar.
- Hücre zarı pelikula denen sert yapıdan oluşmuştur.
- Pelikulada hareket organeli olarak siller ve korunma organelleri trikositler bulunur.
- Pelikula hücreye şekil ve dayanıklılık verir.
- Besinlerin alınımı hücre ağzı ile sindirim artıklarının atılımı ise hücre anüsüyle olur.
- İki nucleus taşırlar
1-Macronucleus:Metabolizmadan (Beslenme,hareket,solunum,boşaltım,eşeysiz üreme vb.)
2-Micronucleus: Eşeyli üremede görev alır.
1-eşeysiz:Amitozla
2-eşeyli:Konjugasyonla gerçekleşir.
- Dış uyarıları algılar ve yön değiştirerek tepki verirler.(Hücrede ön ve arkakavramı gelişmiştir.)
Parameciumda konjugasyon
- Farklı özellikteki iki parameciunm yan yana gelirler
- Aralarında sitoplazmik köprü (Plasmodezma) kurulur
- Makronucleus ortadan kalkar
- Mikronucleuslar mayoz geçirerek 4 tane haploid nucleus oluşturur
- 4 nucleustan 3 tanesi ortadan kalkar
- Kalan tek haploid nucleus mitozla iki nucleus oluşturur
- Bu nucleuslardan biri kalıcı diğeri göçücü nucleustur
- İki hücrenin göçücü nucleusları karşılıklı değiştirilir
- Kalıcı nucleusla diğer hücreden gelen göçücü nukleuslar birleşerek diploid tek nucleus oluşur.
- Oluşan diploid nukleus ard arda 3 mitoz geçirerek 8 nucleus oluşturur
- Her bir hücre 2 sitokinez geçirerek 4 hücre oluşturur
- Oluşan hücrelere nucleuslar ikişer ikişer dağılır
- Konjugasyon yapan iki parameciumdan toplam 8 paramecium oluşur
Sporlular
- Parazit yaşarlar.
- Üremeleri sporla olur.(Metagenez görülür:Eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini ardışık takip etmesidir.)
- Hareket organelleri yoktur.(amoboid hareket ederler.)
- Besinlerini hazır aldıklarından besin kofuluları bulunmaz.
- Hayvansal organizmaların vücudunda yaşadıklarından kontraktil koful taşımazlar.
Yaşam döngüsü
- Sporozooalardan Plasmodium malarıada hayat devri anofel sokması ile sporozoitler (n) insan kanına geçer
- Alyuvarlar içine geçerek şizonta dönüşürler
- Şizont çoğa bölünerek (Şizogoni) merezoitleri oluşturur
- Alyuvarların parçalanması ile merezoitler ve toksinleri kana karışır.(Sıtma nöbetleri bu esnada görülür)
- Merezoitler ya yeni alyuvarlara girer, yada gametositlere dönüşür
- Anofelin bu insanın kanını emmesi ile gametositler anofelin barsağına geçer
- Gametositler(n) burada ovumu(n) ve mitoz geçirerek 4-8 sperm(n) haline gelirler
- Oluşan spermler ovumu barsak boşluğunda döller ve zigot(2n) meydanagelir
- Ameboid hareket eden zigot barsak epitelini delerek barsak kaslarınayerleşir
- Zigot burada mayoz geçirir ve ardından çoğa bölünerek (Sporogoni)sporozoitleri oluşturur
- Sporozoitler dolaşım sıvısı ile tükürük bezlerine taşınır ve döngü tamamlanır.
Not: Plasmodium malariada baskın döl haploidtir.Diploid aşama sadece zigot evresine indirgenmiştir.
Algler
- Tek hücreli,koloni oluşturanlar ve çok hücreli olan gruplar vardır
- Çok hücrelilerde kök,gövde,yaprak gibi oluşumlar yoktur
- Çoğunlukla fotosentetiktir
- Kloroplast ve farklı pigmentler de taşırlar
- Eşeysiz üremeleri bölünme ,tomurcuklanma ve vejetatif üreme ile gerçekleşir.Eşeyli üreme de görülür
- Suda veya sulu ortamlarda yaşarlar
- Su ekosistemlerinin temel üreticileridir
- Kloroplastlar e.r ler üzerine yerleşmiştir
- Deniz,göl,kaplıca ve buzul suları gibi çok farklı ortamlara uyumlu gruplar bulunur
- Bazı grupların aşırı çoğalması suyun özelliğinin bozulmasına ve diğer canlıların ölmesine neden olur
- Selüloz hücre çeperi bulundururla
Önemi
- Besin kaynağı olarak kullanılır
- Hayvan yemi üretimi
- Antibiyotik üretimi
- Kimya sanayide kullanılır
- Gübre üretimi
- Kozmetik ve ilaç sanayide kullanılır
- Minerel kaynağı olarak kullanılır
- Ekosistemlerde düzenleme ve artıkların arıtımı amacı ile kullanılır
|